Χωρίς Γνώση Ιστορίας είμαστε χαμένοι



Τάκης Λαϊνάς


Κάθε γιορτή κρατάει τρείς μέρες. Έτσι λέει ο σοφός λαός και πιθανόν υπό αυτό το σκεπτικό μέχρι και την Κυριακή το βράδυ άκουγα βαρύγδουπους σχολιασμούς για την Επανάσταση, για τους Ήρωες, για τους Έλληνες. Δυστυχώς όμως όχι τόσο νηφάλιες και το κυριότερο αποτελούμενες από έναν αχταρμά στοιχείων από τον ρόλο της Παγκοσμιοποίησης στην διαμόρφωση του ρόλου του Τοπικού Ήρωα μέχρι επιδερμικές προσεγγίσεις για τον ρόλο και τις εξελίξεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας διανθισμένες με νεοπατριωτικές κορώνες.

Δυστυχώς όλα αυτά έρχονται να δημιουργήσουν μία ελλιπή γνώση και εικόνα, άκρως επικίνδυνη για έναν απλό λόγο. Δημιουργούν ψευδείς εντυπώσεις και στερεότυπα που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα με αποτέλεσμα ό σημερινός έλληνας πολίτης να μην μπορεί να καταλάβει την σημασία των γεωπολιτικών ισορροπιών. Το γιατί, για παράδειγμα, η Τουρκία είναι και παραμένει μία «υπερδύναμη στην περιοχή» με ότι αυτό συνεπάγεται για την διαμόρφωση της δικής μας εξωτερικής πολιτικής ανεξαρτήτως Κυβέρνησης.


Πως όμως αλλάζουμε νοοτροπία. Ο μόνος τρόπος είναι να ξεκαθαρίσουμε τα βασικά. Να αποδεχθούμε ότι άλλο η Δημόσια Ιστορία και άλλο η Ιστορία. Η πρώτη διδάσκεται στα σχολεία δεν αποτελεί επιστήμη αλλά ένα απλό μάθημα. Σκοπός του είναι όχι η αποτύπωση και ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων, αλλά η διαμόρφωση ή καλύτερα η συντήρηση της εθνικής συνείδησης. Αναπαράγει συχνά πυκνά εθνικούς μύθους και είναι εργαλείο ( κατά το δοκούν και ανά περίπτωση) στο πολιτικό δυναμικό της χώρας.

Το κυριότερο είναι πως δεν την διδάσκουν ιστορικοί, δηλαδή κάποιοι που κατέχουν το επιστημονικό αντικείμενο αλλά εκπαιδευτικοί διαφορών ειδικοτήτων που η μόνη σχέση τους με το αντικείμενο της ιστορίας ως επιστήμης είναι η παιδαγωγική. Δάσκαλοι, Φιλόλογοι, Κοινωνιολόγοι, ( Οι τελευταίοι έχουν πολύ πιο αυξημένη κριτική προσέγγιση λόγω της γνώσης ερευνητικής μεθοδολογίας).

Μία άλλη παράμετρος της Δημόσιας ή Σχολικής Ιστορίας είναι πως απευθύνεται σε παιδιά, οπότε εκ των πραγμάτων πρέπει να είναι στρογγυλευμένη και όχι φορτωμένη ( με πληροφορίες που αδυνατεί να αφομοιώσει το παιδί ή ο έφηβος) ή φορτισμένη ( με ερμηνείες που επίσης αδυνατεί να κατανοήσει λόγω μη ολοκληρωμένης γνωσιοθεωρητικής και ερμηνευτικής κατάρτισης).

Παράδειγμα: Δεν μπορείς να πεις στον δεκάχρονο ή έστω στον δεκαπεντάχρονο ότι κατά μία άποψη ο Μέγας Αλέξανδρος ενδεχομένως να ήταν bi γιατί η ομοφυλοφιλία ήταν διαδεδομένο και εντός της κρατούσας ηθικής της εποχής, φαινόμενο.


Για να καταλάβουμε την διαφορά και το πόσο σύνθετο είναι το θέμα ας αναρωτηθούμε εμείς οι ίδιοι για το αν θα πρέπει στο σχολικό εγχειρίδιο να λέγεται πως:


Η Τρίπολη έπεσε από γιουρούσι όσων είχαν μείνει απέξω από την μοιρασιά των Τουρκικών θησαυρών προκειμένου οι Τούρκοι πασάδες να εγκαταλείψουν την Τρίπολη.


Ο Μιαούλης έκαψε τον ελληνικό στόλο για να μην πέσει στα χέρια της επίσημης Κυβέρνησης των Στερεοελλαδιτών


Την Μικρασιατική Καταστροφή την ξεκινήσαμε εμείς επιτιθέμενοι πρώτοι καίγοντας καταστρέφοντας και βιάζοντας.


Πως ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος κατά τον Εθνικό Διχασμό παραχώρησε ως εγγύηση στους Γερμανούς ένα ολόκληρο στρατιωτικό τάγμα.


Ότι από τους πρωτεργάτες του του Αλβανικού Επους , πριν πέσει μαχόμενος, ήταν ο Εβραίος το θρήσκευμα συνταγματάρχης Μαρδοχαίος Φριζής.

Ότι όπως υπήρξε « αυτό που αποκαλούμε παιδομάζωμα» από τους αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού άλλο τόσο υπήρξε παιδομάζωμα από την Πρόνοια της Βασίλισσας Φρειδερίκης και ότι όπως τα παιδιά των ανταρτών πήγαν στις ανατολικές χώρες όσα μαζεύτηκαν από την Πρόνοια πήγαν σε μεγάλο βαθμό στις ΗΠΑ;


Ότι φίλος και υποστηρικτής του Βενιζέλου και σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνος για τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και για τη Μικρασιατική καταστροφή ήταν ο Βασίλειος Ζαχάρωφ ο μεγαλύτερος έμπορος όπλων της εποχής επονομαζόμενος και ο Merchant of Death. Ο βίος και η πολιτεία του Έλληνα εμπόρου του θανάτου Ζαχάρωφ είναι άγνωστη στην πελιοψηφία των Ελλήνων, διότι ήταν ανήθικος και η ιστορία μας δεν δέχεται την ύπαρξη ανήθικων Ελλήνων.


Ότι ο Άρης Βελουχιώτης εθεωρείτο Προδότης από το ΚΚΕ.


Και πολλά άλλα πλείστα παραδείγματα που δείχνουν πόσο σύνθετο είναι το πρόβλημα. Δηλαδή αν τα γνωρίζουν αυτά οι μαθητές θα αποκτήσουν κριτική σκέψη ή θα πέσουν πιο βαθειά στο "Όλοι ίδιοι είναι";


Η χρησιμότητα της Δημόσιας ή Σχολικής Ιστορίας αφορά και μόνο την διαμόρφωση και συντήρηση εθνικής συνείδησης κυρίως στα πρώτα χρόνια της γέννησης ενός κράτους και στην συνέχεια σε περιπτώσεις που διατρέχει κινδύνους. Σε καμιά περίπτωση όμως η Δημόσια Ιστορία ή Σχολική Ιστορία δεν αποτελεί επιστήμη της Ιστορίας. Αυτό πρέπει να το ξεκαθαρίσουμε μιας και δια παντός. Μόνο έτσι θα σπάσουν στερεότυπα ταμπού γιατί αυτά είναι που συντηρούν στο μέτρο που τους αναλογούν την εθνική διαίρεση από την στιγμή που η κάθε πλευρά διεκδικεί με κάθε τρόπο το αλάθητο.

Δεν είναι κακό να λέμε πως κάποιοι από τους Έλληνες της Επανάστασης δεν μιλούσαν Ελληνικά γιατί ήταν αρβανίτες... Η κοινή γλώσσα στην έννοια της εθνικής συνείδησης αποτελεί μεν ισχυρότατο συνδετικό κρίκο δεν είναι όμως η μόνη παράμετρος. Ούτε η Θρησκεία. Σημασία στην προκειμένη περίπτωση αποκτά η έννοια Πατρίδα της οποίας τα μέλη που την απαρτίζουν έχουν κοινά συμφέροντα χώρου και εδάφους . Διοικητικά, ταξικά και Οικονομικά. Θα πρέπει εδώ να κάνω μία παρατήρηση πως άλλο Εθνική συνείδηση και άλλο Πατριωτική Συνείδηση. Κλασσικό παράδειγμα Πατριωτικής Συνείδησης σήμερα οι ΗΠΑ, που αποτελούνται από πανσπερμία φυλών, θηρευτικών δογμάτων και γλωσσών, που ωστόσο έχουν μία και μοναδική Πατριωτική Συνείδηση. Της Αμερικανικής, παρ ότι οι Πολωνοί πολίτες της ανήκουν στο Έθνος των Πολωνών, οι Ιρλανδοί στον ¨έθνος των Ιρλανδών και οι Έλληνες στο Έθνος των Ελλήνων.

Μόνο με κριτική σκέψη και διάθεση, οι Πολίτες μιας χώρας μπορούν αφενός να κατανοήσουν την θέση της χώρας τους, στην τόσο κρίσιμη εποχή της παγκοσμιοποίησης, την θέση των γειτονικών χωρών τους, τις σχέσεις που θέλουν ή δεν θέλουν να έχουν μαζί τους και το κυριότερο να αναλύουν και να απορρίπτουν ή αποδέχονται τις στρατηγικές ή πολιτικές που προωθεί η εκάστοτε πολιτική ηγεσία της χώρας τους. Για να το πετύχουμε όμως αυτό, πρέπει οι πολίτες να είναι «Ανοιχτοί στην Γνώση» γιατί μόνο έτσι θα εξελίξουν μηχανισμούς κριτικής σκέψης. Γνωρίζοντας. Αναλύοντας. Αφομοιώνοντας δημιουργικά.

Ευτυχώς που η διαμόρφωση Εθνικής Συνείδησης ή Ταυτότητας στις ημέρες πλέον δεν έχει ανάγκη από μισαλλόδοξα δεκανίκια κενά περιεχομένου, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει πως δεν απειλείται ή δεν φθίνει. Το τελευταίο όμως συμβαίνει γιατί το σύστημα της Παιδείας μας πάσχει καθώς κάνει το οτιδήποτε δυνατόν για να δημιουργήσει πολίτες χωρίς αυτόβουλη κριτική σκέψη. Εδώ χάνονται μάχες και ενδεχομένως να χαθεί και ο «Πόλεμος».


ΠΗΓΗ